Η εξοικείωση με την μουσική γραφή ανοίγει τον δρόμο για την κατανόηση του μουσικού κειμένου.
Η γλώσσα της μουσικής
Η διδασκαλία της μουσικής συχνά ακολουθεί τα βήματα της εκμάθησης μιας καινούριας γλώσσας.
Το παιδί καλείται να εξερευνήσει έναν κόσμο ήχων και σταδιακά μαθαίνει, μεταξύ άλλων, να επικοινωνεί χρησιμοποιώντας έναν καινούριο κώδικα.
Όπως συμβαίνει με την εκμάθηση οποιασδήποτε γλώσσας, μητρικής ή ξένης, έρχεται η ώρα να μάθει και την γραφή της, η οποία εισάγεται μετά τον προφορικό λόγο – που στην προκειμένη περίπτωση έρχεται με τον πιο φυσικό τρόπο μέσα απ’ το τραγούδι.
Η μουσική γραφή και το τετράδιο στο μάθημα
Α’ δημοτικού: Τα παιδιά μαθαίνουν ήδη να σχεδιάζουν τα γράμματα. Αντίστοιχα μπορούν να χρησιμοποιήσουν το μολύβι για να ξεκλειδώσουν το πεντάγραμμο και να γράψουν σε αυτό τουλάχιστον τους τρεις βασικούς φθόγγους Μι – Σολ – Λα: τις φωνούλες με τις οποίες τραγουδάμε – σε απόλυτο ή όχι τονικό ύψος – ένα σωρό παιδικά τραγουδάκια.
Ζωγραφιές και φύλλα εργασιών με οδηγούς για το κλειδί και τις νοτούλες, φαίνεται να είναι μια καλή αρχή για τα πρώτα βήματα. Ξεκινώντας από το κλειδί του Σολ, μέχρι το τέλος της χρονιάς τα παιδιά μπορούν να γράψουν άνετα τραγουδάκια με 4 φθόγγους (Σολ – Μι – Λα, Μι – Ρε – Ντο, βλ. Περιεχόμενα Α’ μέρους “Μέσα απ’ το τραγούδι”)
Χτίζοντας το μουσικό αλφάβητο βήμα-βήμα, καλούμε τα παιδιά από πολύ νωρίς να σχεδιάσουν στο πεντάγραμμο τους μουσικούς φθόγγους.
Β’ και Γ΄δημοτικού: Το ρεπερτόριο του τετραδίου μπορεί να γίνει πιο πλούσιο, καθώς μέχρι το τέλος της χρονιάς τα παιδιά είναι σε θέση να γράψουν τραγούδια στην έκταση της οκτάβας Ντο – Ντο’. Βέβαια δεν είμαστε τελειομανείς από την αρχή, και δεχόμαστε τυχόν “στραβοπατήματα” στο 5γραμμο.
Εκτός από τραγούδια στο τετράδιο γράφουμε στίχους, πληροφορίες τραγουδιών, και ό,τι άλλο θελουμε να κρατήσουν τα παιδιά σαν “απόσταγμα” από το μάθημα.
Τα δείγματα από τετράδια που παρουσιάζονται στην παρούσα σελίδα φροντίσαμε να αντιπροσωπεύουν τον μέσο όρο των μαθητών, ώστε να φανούν ξεκάθαρα, σε γενικές γραμμές, οι δυνατότητές τους όσον αφορά την μουσική γραφή και, ως εκ τούτου, οι απαιτήσεις του δασκάλου.
Η εμπειρία μας έδειξε πως τα παιδιά αγαπούν ιδιαίτερα την μουσική αντιγραφή στο εβδομαδιαίο καθηκοντολόγιό τους, είτε αυτή εκτελείται στην τάξη, είτε στο σπίτι. Στο τετράδιο αντιγράφουν το μουσικό κείμενο, βελτιώνοντας -μετά από καθοδήγηση του δασκάλου – ό,τι ενδεχομένως δεν έχουν γράψει σωστά.
Το μυστικό της επιτυχίας είναι μάλλον πως οι νοτούλες, λίγες και με απλές ρυθμικές αξίες (τέταρτα και όγδοα), δεν είναι και τόσο δύσκολες τελικά!
Θα παρατηρήσετε συχνά μαθητές που δεν θεωρούνται και τόσο δυνατοί στα υπόλοιπα μαθήματα να τα καταφέρνουν καλύτερα με το τετράδιο της μουσικής – και μάλιστα να παίρνουν θάρρος και να προσπαθούν και στα υπόλοιπα με περισσότερη αυτοπεποίθηση!
Το τετράδιο της μουσικής, εφόσον χρησιμοποιηθεί σταθερά και μεθοδικά, είναι κάτι παραπάνω από νότες στο πεντάγραμμο. Αποτελεί εργαλείο συγκέντρωσης, συνειδητοποίησης του μουσικού κειμένου, και συχνά ενισχύει την αυτοπεποίθηση ιδιαίτερα των μικρότερων παιδιών.
Η εικονογράφηση
Τι πιο όμορφο από ένα εικονογραφημένο τετράδιο! Ενθαρρύνετε τα παιδιά να πλαισιώσουν το μουσικό κείμενο με εικόνες από ιστορίες που έχουν ακουστεί στο μάθημα ή από το θέμα του τραγουδιού που έχουν γράψει. Έτσι το τετράδιο αποκτά πραγματικά ξεχωριστό ενδιαφέρον!
Από την Β’ δημοτικού και έπειτα, μην διστάσετε να καθιερώσετε το τετράδιο ως σταθερή αξία, όσον αφορά το μάθημα της μουσικής. Ακόμα και αν σε κάποια διδακτική ώρα δεν διδάξετε καινούριο υλικό, μπορείτε να αφιερώσετε λίγα λεπτά για την αντιγραφή δυο-τριών στίχων από το τραγούδι της ημέρας, ή την εικονογράφηση ενός από τα αγαπημένα τραγούδια που έχουν διδαχθεί τα παιδιά. Συν τοις άλλοις, με την σταθερή παρουσία και ευθύνη του τετραδίου, το μονόωρο μάθημα της μουσικής στο σχολείο αποκτά επιπλέον βαρύτητα για όλους.
