Το κλειδί του Σολ: Ξεκινώντας με μια τελίτσα

Στόχος: Να μάθουν τα παιδιά να σχεδιάζουν εύκολα το Κλειδί του Σολ

Η ιστορία

Βάζω την τελίτσα στον πίνακα και ζωγραφίζω μια σπείρα – στην αριστερή άκρη του!
“Με τι σας μοιάζει;”. Καθώς συνεχίζω το σκίτσο το βρίσκουν: ένα σαλιγκάρι.

“Ο σαλίγκαρος κάνει τη βόλτα του αλλά … του αρέσει ο ήλιος που λάμπει εκεί ψηλά; Αγαπά την ζέστη;”.
Στον πίνακα τώρα έχω προσθέσει τον ήλιο και μερικές σταγόνες ιδρώτα στο ζωάκι.
“Όχι, κυρία, ο σαλίγκαρος αγαπά την βροχή”.

Ακριβώς… στην άλλη άκρη του πίνακα ξεφυτρώνει ένα δενδράκι. Ο σαλίγκαρος το βλέπει και “πόσο θα ήθελε να βρει λίγες σταγόνες δροσιάς στη σκιά του! Μα, τι λέτε; Θα προλάβει να φτάσει, έτσι αργά που κινείται, πριν γίνει ψητός μεζές κάτω από τον ήλιο; Βάζει τα δυνατά του, και λίγο πιο κάτω… Ουπς! Τι είναι τούτο;”

Σχεδιάζω την πρώτη γραμμή. Τα παιδιά απαντούν , “Μια γραμμή”, αλλά μετά κάνω κι άλλη μία, κι άλλη, κι άλλη… (ΠΡΟΣΟΧΗ: από κάτω προς τα επάνω, να συνηθίζουν σιγά-σιγά την αρίθμηση).
“Το γνωρίζετε;” Πολύ πιθανό κάποιος να γνωρίζει το πεντάγραμμο, αλλιώς τους δίνω την απάντηση:
“Ένα πεντάγραμμο!”

Ο σαλίγκαρος με λίγες σταγόνες ιδρώτα παραπάνω και την έκφρασή του ταλαιπωρημένη – σβήνω και διορθώνω- αναθαρρεύει:
“Καλημέρα καλό μου πεντάγραμμο, μπορώ να χωθώ λίγο μες τις γραμμές σου, να βρω λίγη σκιά;”
“Φυσικά, σαλιγκαράκι μου” (εδώ αλλάζω τη χροιά της φωνής μου, μιας και μπαίνει δεύτερο “πρόσωπο”).
“Εξάλλου, κι εγώ μόνο εδώ τόση ώρα, βαρέθηκα λίγο. Κόπιασε”, απαντά το πεντάγραμμο.

Το χαμόγελο επιστρέφει στα χείλη του σαλίγκαρου, αλλά… πώς στο καλό μπαίνει κανείς μέσα σε αυτό το πεντάγραμμο; Να σου εκείνη την στιγμή η καλή φιλενάδα που θα δώσει την λύση: Μια πεταλούδα εμφανίζεται να πετά από πάνω τους.

“Σαλίγκαρε, του ψυθιρίζει, πρέπει να ξεκλειδώσεις για να μπεις. Βρες την κλειδαριά στην αρχή της 2ης γραμμής”.

Πράγματι! Ο σαλίγκαρος κοιτάζει καλύτερα και βλέπει πολύ καλά την κλειδαριά – ενώ εγώ τοποθετώ ξεκάθαρα μια τελίτσα στο σημείο όπου θα μπει σε λίγο το κλειδί. Αλλά… το κλειδί; Πού να βρίσκεται; Ένα μπαλονάκι σκέψης – αυτό με τις τελίτσες που καταλήγει σε ένα σύννεφο, όπως στα εικονογραφημένα – σχηματίζεται πάνω απ’ το κεφαλάκι του σαλίγκαρου. Και μέσα του ένα συμβατικό κλειδί.

Η πεταλούδα ξερει να διαβάζει τη σκέψη του – τι φίλη θα ήταν αλλιώς;
“Βρε σαλίγκαρε, αυτό που έχεις στο μυαλό σου είναι ένα κλειδί δωματίου, ντουλάπας, γυμναστήριου, πάντως όχι κλειδί για πεντάγραμμό!”
“Πεταλούδα βοήθησέ με, δεν έχω ακόμα πολλές δυνάμεις. Πρέπει να κρυφτώ μέσα στο πεντάγραμμο πριν τσουρουφληστώ!”
“Χμμ… χρειαζόμαστε ενισχύσεις” απαντά η πεταλούδα, καλεί τον τρίτο φίλο της παρέας και αρχίζουν τα δύσκολα για μένα:

Μέχρι εδώ τα έχω καταφέρει καλά με τα σκίτσα, αλλά δεν ξέρω να σχεδιάζω πτηνά… Κάνω μόνο ένα κεφαλάκι στην άκρη-άκρη αριστερά, ίσα που να ξεμυτίζει από το πλαίσιο του πίνακα.

“Σαλίγκαρε, το πουλάκι θα σου δώσει τις οδηγίες. Φτάσε μέχρι την κλειδαριά και κάνε ό,τι σου λέει”.

Εδώ παίρνω τη φλογέρα, την οποία ίσως εμφανίζω για πρώτη φορά στην τάξη, και παίζω την μελωδία* αναπαριστώντας το κελάηδισμα – κι αν δεν είχα φλογέρα, θα σφύριζα. Πάντως ακούγεται μόνο η μελωδία, χωρίς λόγια ακόμα.

Ξέρετε, τα ζώα έχουν έναν δικό τους τρόπο να συνεννοούνται μεταξύ τους. Έτσι ο σαλίγκαρος κατάλαβε αμέσως τι του είπε το πουλάκι. Να σας κάνω την μετάφραση; Φυσικά όλοι ανυπομονούν να ακούσουν και τραγουδώ αυτή τη φορά με τους στίχους:

“Τελίτσα και σαλιγκαράκι, λοξή γραμμούλα, αγκιστράκι, ίσια κάτω μπαστουνάκι.”

“Έχετε δει μια γραμμή σάλιου που αφήνουν πίσω τους τα σαλιγκάρια όταν κινούνται;”, τους ρωτώ.
Απαντούν καταφατικά. Τότε τραγουδώ ξανά και ο σαλίγκαρος ακολουθεί πιστά τις οδηγίες των στίχων, ενώ  ακουμπώ την μύτη του μαρκαδόρου στην τελίτσα, στην “κλειδαρότρυπα” και σχεδιάζω το κλειδί του Σολ.

Επιτέλους! Αυτό μοιάζει με μάθημα μουσικής!
“Το κλειδί του Σολ!”, ξεφωνίζουν κάποιοι και το πεντάγραμμο είναι έτοιμο να υποδεχτεί τα τραγούδια μας.

Ο σαλίγκαρος τελικά τα κατάφερε! Μπαίνει στο πεντάγραμμο, μα είναι τόσο κουρασμένος που τον παίρνει ο ύπνος. Τα όνειρά του τα συνοδεύει το τραγούδι που μόλις άκουσε. “Το θυμάστε;”

Η γραφή

Επαναλαμβάνω το τραγούδι και σχεδιάζω ένα δεύτερο κλειδί του Σολ δίπλα στο προηγούμενο.
Τους καλώ να με συνοδεύσουν στο τραγούδι και να παρατηρήσουν αν ζωγραφίζω σωστά ένα ακόμα κλειδί.
Στην επόμενη επανάληψη αρχίζει η άσκηση:
Ζητώ να κρατήσουν ένα αόρατο μολύβι στον αέρα και να στοχεύσουν τη μύτη του στην δεύτερη γραμμή, στην κλειδαρότρυπα. Σχεδιάζουν νοερά μαζί μου στον πίνακα το κλειδί του Σολ, ακολουθώντας το τραγούδι.
Επαναλαμβάνουμε άλλη μία φορά, ίσως τώρα να σηκωθεί ένα παιδί στον πίνακα ενώ τραγουδάμε.

Το επόμενο βήμα είναι στο χαρτί: Με ενθουσιασμό γεμίζουν ένα πεντάγραμμο ή μία σελίδα στο τετράδιό τους, αν είναι Β’, Γ’ ή Δ’ τάξη, ή μια φωτοτυπία, αν είναι πρωτάκια, με το κλειδί του Σολ. Δεν παραλείπουν να βάλουν κάπου ανάμεσα τους ήρωες της ιστορίας. Και ενώ σχεδιάζουν σιγοτραγουδούν μαζί μου το τραγουδάκι.

Την επόμενη φορά ο σαλίγκαρος θα έχει ξυπνήσει και ο φίλος του ο Κούκος θα του ζητήσει να παίξουν ένα παιχνίδι, ενώ δύο φωνούλες θα βάλουν στο πεντάγραμμο το αντίστοιχο τραγούδι.

Καλή συνέχεια!

*το τραγούδι είναι από το περιοδικό «Μουσική εκπαίδευση» της Ε.Ε.Μ.Ε., τεύχος 14, 2004, σελ. 7. Οι στίχοι και η μουσική είναι της αγαπημένης δασκάλας Εριφύλης Δαμιανού.

Δείτε εδώ περισσότερα για το βιβλίο “Μέσα απ’το τραγούδι”, για να ξεκλειδώσετε πολλές φορές ακόμα το πεντάγραμμο και να τραγουδήσετε παιδικές μελωδίες παρέα με τον σαλίγκαρο!