Τι τραγουδούσαν και χόρευαν οι Έλληνες το 1821;
Οι αγωνιστές τραγουδούσαν τον Εθνικό Ύμνο;
Πού και πώς γεννήθηκε ο Ύμνος εις την Ελευθερίαν;
Τι σχέση έχει ο Μπετόβεν με όλα αυτά;
Ποιός, πού, πότε; …
Τα δημοτικά τραγούδια, ο εθνικός ύμνος, και άλλα πολλά θα μας απασχολήσουν σε αυτήν την σύντομη παρουσίαση, που έχει ως στόχο να θέσει ένα σημείο αφετηρίας, να προτείνει ερωτήματα και να γίνει αφορμή για περισσότερες (μουσικές) εξερευνήσεις.
Απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και μαθητές των μεγάλων τάξεων του δημοτικού σχολείου, καθώς και στους μαθητές του γυμνασίου.
Table of Contents
- Τι τραγουδούσαν και με τι χόρευαν οι Έλληνες το 1821;
- Οι αγωνιστές τραγουδούσαν και τον εθνικό ύμνο;
- Και πού ζούσαν οι Έλληνες αφού δεν υπήρχε κράτος;
- Τι σχέση είχε ο Μπετόβεν με την επανάσταση;
- Ο Εθνικός Ύμνος: Διονύσιος Σολωμός και Νικόλαος Μάντζαρος
- Ο Μάντζαρος τραγουδούσε δημοτικά τραγούδια;
- Η Ξανθούλα
- 1865: Καθιέρωση εθνικού ύμνου
- Ιανουάριος 2021: Συμφωνική ορχήστρα Λονδίνου – Λεωνίδας Καβάκος
- …και η μουσική συνεχίζει να ταξιδεύει…
Τι τραγουδούσαν και με τι χόρευαν οι Έλληνες το 1821;
Το γεγονός πως δεν υπήρχαν τα σημερινά σύνορα, μιας και δεν υπήρχε ακόμα ελληνικό κράτος τα χρόνια της επανάστασης, μας θυμίζει πως δεν υπήρχαν σύνορα ούτε στη μουσική και τα τραγούδια.
Από την άλλη, οι αγωνιστές μαζί με τα άρματα συχνά είχαν ως πολεμοφόδιο και ένα μουσικό όργανο να συνοδεύει το τραγούδι και να τους εμψυχώνει στη μάχη για την απελευθέρωση.
Πράγματι, πολλοί Έλληνες αγωνιστές έπαιζαν ένα μουσικό όργανο – πρόγονο του σημερινού μπουζουκιού – τον ταμπουρά…
Ο ταμπουράς,
η φλογέρα,
το σουραύλι,
ο ζουρνάς,
συνόδευαν τους χορούς και τα τραγούδια που μιλούσαν για τον αγώνα, αλλά και για τις αγωνίες των Ελλήνων.
«Στα κακοτράχαλα τα βουνά, με το σουραύλι και το ζουρνά…
…Δες πως χορεύει ο Νικηταράς, κι αηδόνι γίνεται ο ταμπουράς…»(από το τραγούδι «Τσάμικος» σε στίχους του Νίκου Γκάτσου και μουσική του Μάνου Χατζιδάκι»
Τραγούδια για το ’21
Κάνοντας κλικ στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείς να μεταφερθείς όπου θέλεις στον χάρτη και να ακούσεις αρκετά τραγούδια της εποχής από διαφορετικά μέρη της Ελλάδας.
Αφιέρωσε όσο χρόνο θέλεις. Μετά συνέχισε το μουσικό ταξίδι στην ιστορία.
Οι αγωνιστές τραγουδούσαν και τον εθνικό ύμνο;
Μα …ο Εθνικός Ύμνος ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ ΑΚΟΜΑ!
Θυμήσου πως δεν υπήρχε στον χάρτη καν ελληνικό κράτος, και οι Έλληνες της εποχής δεν είχαν ιδέα τι θα γινόταν ακριβώς μετά την επανάσταση και πώς θα ήταν τα μελλοντικά σύνορα.
Και πού ζούσαν οι Έλληνες αφού δεν υπήρχε κράτος;
Παντού!
Από την Πελοπόννησο μέχρι την Μακεδονία, από τα Επτάνησα μέχρι την Κωνσταντινούπολη και ακόμα πιο βαθιά στην Ανατολή, και από την Κρήτη μέχρι τη Βιέννη
(ναι, ίσως κάποιοι από αυτούς να συνάντησαν κάπου τον Μπετόβεν, ή να άκουσαν μια συμφωνία του για ορχήστρα, αφού τότε ζούσε κι εκείνος στην πόλη αυτή!).
Τι σχέση είχε ο Μπετόβεν με την επανάσταση;
Ο Beethoven γνώριζε, όπως όλοι οι Ευρωπαίοι, για τις μάχες και τα ιστορικής σημασίας γεγονότα στην νότια Ευρώπη, όπου η Ελλάδα ήταν πρωταγωνίστρια.
Έγραψε, μάλιστα, ένα στρατιωτικό εμβατήριο, δηλ. έργο που συγχρονίζει τα βήματα των στρατιωτών, αφιερωμένο στα «Ερείπια των Αθηνών» (Ruins of Athens). Οι τουρκικές στρατιωτικές μπάντες με τον εντυπωσιακό τους ήχο επηρέασαν πολλούς συνθέτες της εποχής.
Ο Εθνικός Ύμνος: Διονύσιος Σολωμός και Νικόλαος Μάντζαρος
Η ιστορία έχει ως εξής:
Ο κύριος στην εικόνα λέγεται Διονύσιος Σολωμός.
Γεννήθηκε στην Ζάκυνθο, στα Επτάνησα, το 1798 (πόσο χρονών ήταν το 1821;)
Μιλούσε βασικά την ιταλική γλώσσα, όπως και όλοι οι Επτανησιώτες, μιας και η Ιταλία ήταν τόσο κοντά…
Ακριβώς επειδή τα Επτάνησα ήταν πιο κοντά στην Ευρώπη, και απομακρυσμένα από την Τουρκία, δεν γνώρισαν παρά ελάχιστα τον τούρκικο ζυγό.
Ήταν υποδουλωμένα για αιώνες στου Ενετούς και αργότερα σε Γάλλους και Βρετανούς.
Έτσι, ενώ στην στεριανή Ελλάδα και το Αιγαίο οι Έλληνες και οι Οθωμανοί συνυπήρχαν και μιλούσαν και τις δύο γλώσσες, ελληνικά και τουρκικά (και τα τραγούδια τους έμοιαζαν μεταξύ τους), οι Επτανησιώτες μιλούσαν ιταλικά και ελληνικά (και άκουγαν ιταλική και ελληνική μουσική).
Ο Σολωμός αγαπούσε την ποίηση και ήθελε να γνωρίσει καλύτερα την ελληνική γλώσσα.
Έτσι, μεταξύ άλλων, μελέτησε τα δημοτικά ποιήματα και τραγούδια για να κατανοήσει ακόμα καλύτερα τη γλώσσα του ελληνικού λαού.
Έγραψε πολλά ποιήματα στα ιταλικά και τα ελληνικά
(μεταξύ των οποίων και το «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» εμπνευσμένο από την πολιορκία του Μεσολογγίου).
όμως το 1823…
…γράφει ένα σπουδαίο ποίημα, για όλους τους ανθρώπους της γης.
Τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν».
Το ποίημα αυτό είχε 158 στροφές!
(ή, αν προτιμάτε, 632 στίχους)
Δημοσιεύθηκε τον επόμενο χρόνο στο πολιορκημένο Μεσολόγγι, και το 1825 στα γαλλικά στο Παρίσι.
Ο Διονύσιος Σολωμός συναντήθηκε το 1828 με έναν Κερκυραίο συνθέτη, τον Νικόλαο Μάντζαρο.
Ο Μάντζαρος διάβασε το ποίημα «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» του Σολωμού και αποφάσισε να το μελοποιήσει (δηλ. να συνθέσει μουσική για αυτό).
Συνέθεσε διαφορετικές εκδοχές του έργου:
για πιάνο, για μπάντα, για χορωδία…
Κάνε κλικ εδώ
για να ακούσεις από το πιάνο την μουσική του Ύμνου εις την Ελευθερία.
Ο Μάντζαρος τραγουδούσε δημοτικά τραγούδια;
Σίγουρα γνώριζε και αγαπούσε αυτό που σήμερα ονομάζουμε δημοτική μουσική, αλλά, όπως και όλοι οι Επτανησιώτες, ήταν πιο κοντά στην ευρωπαϊκή μουσική: πιάνο, βιολί, όπερα, κλπ.
- Λένε πως ο Μάντζαρος ήταν πολύ αγαπητός και ταπεινός χαρακτήρας.
- Δίδασκε μέχρι το τέλος της ζωής του δωρεάν, και έθεσε τις βάσεις για να σπουδάσουν μουσική και άλλοι νέοι Επτανήσιοι.
- Έτσι συνέβαλλε στη δημιουργία της «Επτανησιακής σχολής», δηλ. μια σειράς μουσικών-συνθετών που επηρεάστηκε από την ευρωπαϊκή μουσική.
Η Ξανθούλα
Βλέπουμε πως παράλληλα με τα δημοτικά τραγούδια, στην εποχή της επανάστασης αναπτύχθηκε και ένα άλλο μουσικό στυλ που συνδέει την ελληνική γλώσσα και παράδοση με την ευρωπαϊκή μουσική.
Ένα από τα τραγούδια που μελοποίησε ο Μάντζαρος σε στίχους Σολωμού είναι γνωστό και στις μέρες μας.
Άκου την «Ξανθούλα» σε δύο εκδοχές:
1865: Καθιέρωση εθνικού ύμνου
44 χρόνια μετά την ελληνική επανάσταση έχει διαμορφωθεί ένα ελληνικό κράτος.
Ο τότε βασιλιάς, ο Γεώργιος Α’, επισκέπτεται την Κέρκυρα και ακούει την φιλαρμονική μπάντα να παίζει την σύνθεση του Μάντζαρου για τον Ύμνο εις την Ελευθερίαν.
Ενθουσιάζεται και διατάζει η μουσική αυτή να εκτελείται για κάθε σημαντική παρουσία του ελληνικού ναυτικού.
Έκτοτε καθιερώνεται ως εθνικός ύμνος των Ελλήνων.
Η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού παίζει και τραγουδά τις πρώτες 8 στροφές του Εθνικού Ύμνου.
Ιανουάριος 2021: Συμφωνική ορχήστρα Λονδίνου – Λεωνίδας Καβάκος
- Προς τιμήν της επετείου των “200 χρόνων” από την Ελληνική Επανάσταση
- Μία από τις σημαντικότερες ορχήστρες του κόσμου, από μια χώρα που έπαιξε, μαζί με άλλες, σημαντικό ρόλο στην συγκεκριμένη ιστορική περίοδο
- Ένας Έλληνα μουσικός διεθνούς φήμης
- Σε συνθήκες lockdown λόγω πανδημίας
- Μια διαδικτυακή συναυλία που ξεκινά με τον εθνικό ύμνο της Ελλάδας
…και η μουσική συνεχίζει να ταξιδεύει…
Η ιστορία είναι ανεξάντλητη.
Οι επέτειοι γίνονται αφορμές για να γνωρίσουμε καλύτερα, κομμάτι-κομμάτι,
τον κόσμο μας και τον πολιτισμό μας.
Ας στρέψει η ημερομηνία της 25ης Μαρτίου την προσοχή μας όχι μόνο στο χθες,
αλλά και στο αύριο.
…καλές εξερευνήσεις!
ΚΑΤΕΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
“25η Μαρτίου – στίχοι και μουσική
στα χρόνια της επανάστασης”
σε μορφή παρουσίασης PowerPoint
Διαβάστε και ακούστε επίσης:
Pingback: Fagottobooks Blog