Στόχος: Διάκριση των εννοιών Παλμός – Ρυθμός. Ηλικία: 8+
Είναι πολύ σημαντικό οι έννοιες “παλμός” και “ρυθμός” να διαφοροποιηθούν από τα πρώτα μαθήματα.
Ο παλμός είναι η βάση πάνω στην οποία θα διδάξουμε τις ρυθμικές αξίες και τα μέτρα, και όταν έρθει η ώρα για ρυθμική ανάγνωση όλα θα γίνουν πιο εύκολα κατανοητά!
Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την ίδια μελωδία για να χτυπήσουμε με παλαμάκια πρώτα τον παλμό και μετά τον ρυθμό, εντοπίζοντας την διαφορά.
Τα τραγούδια “Ο Παλμός” και “Ο Ρυθμός” που παρουσιάζονται ενδεικτικά παρακάτω, βασίζονται στην ίδια μελωδία αλλά χρησιμοποιούν διαφορετικούς στίχους και συνοδεύονται με διαφορετικό τρόπο στα παλαμάκια ή στα κρουστά.
Παλμός
Το τραγούδι “Ο Παλμός” είναι μια γνωστή μελωδία πάνω στην οποία έχουμε προσαρμόσει ελληνικούς στίχους για το θέμα μας.
Ο δάσκαλος ξεκινά πρώτα δίνοντας έναν σταθερό παλμό με τα παλαμάκια ή ένα κρουστό οργανάκαι (ξύλινο ή τυμπανάκι). Πάνω σε αυτόν τον παλμό αρχίζει να τραγουδά.
Επαναλαμβάνουμε λέγοντας στα παιδιά όταν νιώσουν έτοιμα να αρχίσουν και αυτά να χτυπούν απαλά τον παλμό, ενώ ο δάσκαλος τραγουδά.
Στα τραγούδια που δίνουμε ως παράδειγμα ο παλμός αντιστοιχεί σε δύο χτύπους τέταρτου παρεστιμένου για κάθε μέτρο, καθώς το μέτρο είναι διμερές σε 6/8.
Είναι βασικό τα παιδιά να μην ξεκινήσουν τα παλαμάκια από την αρχή, αλλά να δώσουν λίγο χρόνο για να “αισθανθούν” τον παλμό ακούγοντας το τραγούδι από τον δάσκαλο.
Τα παιδιά μαθαίνουν το τραγούδι και το λένε με διαφορετική δυναμική, πιο σιγανά, ενώ έχουμε συντονιστεί όλοι με τα παλαμάκια. Ο στόχος είναι να αισθανθούν τον σταθερό χτύπο του παλμού.
Σταδιακά η φωνή σβήνει, τραγουδάμε από μέσα μας αλλά τα παλαμάκια συνεχίζουν. Αυτό που έμεινε είναι ο παλμός!
Ρυθμός
Τώρα ο δάσκαλος θα τραγουδήσει την ίδια μελωδία με διαφορετικούς στίχους αλλάζοντας τα παλαμάκια σε ρυθμικό χτύπημα. Είναι το τραγούδι “Ο Ρυθμός”.
Επαναλαμβάνουμε την προηγούμενη διαδικασία, όμως αυτή τη φορά ο δάσκαλος ξεκινά χτυπώντας ένα παλαμάκι για κάθε συλλαβή / αλλαγή τόνου που τραγουδά. Ο παλμός έχει αντικατασταθεί από μια ρυθμική συνοδεία όπου τα χτυπήματα έρχονται σε διαφορετικά σημεία του παλμού.
Όπως και πριν, καλούμε τα παιδιά να κάνουν το ίδιο στην επανάληψη, δηλ. τα παλαμάκια να μιμηθούν τις συλλαβές των στίχων.
Σταδιακά αρχίζει να σβήνει η φωνή, τραγουδάμε από μέσα μας και απομένουν τα παλαμάκια να χτυπούν ρυθμικά!
Δεν είναι απαραίτητο σε αυτήν την φάση νa γνωρίζουν τα παιδιά ποιες είναι οι ρυθμικές αξίες (τέταρτα, όγδοα, παρεστιγμένα, κλπ) που χτυπούν στα παλαμάκια. Το σημαντικό είναι να αισθανθούν και να ακούσουν την διαφορά: ο παλμός χαρακτηρίζεται από σταθερότητα για κάθε χτύπημα, ενώ ο ρυθμός περιλαμβάνει διαφορετικές ρυθμικές αξίες.
Εναλλάσσουμε τα τραγούδια μεταξύ τους και προσέχουμε κάθε φορά να μην μπερδέψουμε τον ρυθμό με τον παλμό.
Μην παραλείψετε να επαναλάβετε τη διαδικασία και σε επόμενα μαθήματα, χρησιμοποιώντας ήδη γνωστά ή καινούρια τραγούδια. Παρατηρήστε πόσο εύκολα μπορούν να περάσουν από το κάλεσμα “παλμός!” στο κάλεσμα “ρυθμός!”.
Δραστηριότητα
Όταν θα καταφέρουν την εναλλαγή σχεδόν αυτόματα, χωρίς πολλή σκέψη, μπορείτε να τους χωρίσετε σε δύο ομάδες, χρησιμοποιώντας, βέβαια, ένα τραγούδι όπου όλοι θα λενε τους ίδιους στίχους. Η μία ομάδα για τον παλμό, η άλλη για τον ρυθμό, καλύτερα με διαφορετικά ηχοχρώματα (π.χ. παλαμάκια – θρανία). Ποια ομάδα θα καταφέρει να μην τα μπερδέψει;
Καλή διασκέδαση!
