Τι είναι οι μουσικές ακροάσεις;
Η μουσική ακρόαση είναι πρώτα απ΄όλα μια από τις βασικές δραστηριότητες μέσω της οποίας χαιρόμαστε την μουσική. Όπως το να τραγουδάμε ή το να παίζουμε κάποιο μουσικό όργανο, έτσι και η μουσική ακρόαση μας συνδέει βιωματικά με την τέχνη των ήχων, ιδιαίτερα όταν μιλάμε για ενεργητική ακρόαση.
Η μουσική ακρόαση αποταλεί- ή, τουλάχιστον, θα έπρεπε να αποτελεί- βασικό στοιχείο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, όπως και πολλές άλλες δραστηριότητες που συνδέονται με την μουσική. Η ακρόαση δεν αφορά μόνο τη μουσική: ένας καλός ακροατής παράλληλα καλλιεργεί μία βασική δεξιότητα επικοινωνίας και κοινωνικότητας.
Οι μουσικές ακροάσεις στο μάθημα της μουσικής στο δημοτικό σχολείο αποτελούν μια εκπαιδευτική δραστηριότητα όπου οι μαθητές ακούνε μουσικά έργα ή αποσπάσματα με στόχο την ανάπτυξη της μουσικής τους αντίληψης, της αισθητικής τους καλλιέργειας και της γνώσης τους για διαφορετικά μουσικά είδη, στυλ και πολιτισμούς. Είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την ενίσχυση της αγάπης για τη μουσική και της κατανόησης της ως μορφής τέχνης.
Ο σκοπός και τα οφέλη των μουσικών ακροάσεων
Tί προσφέρει στον μαθητή, η καλλιέργεια της μουσικής ακρόασης; Επιλέγουμε να ακούσουμε ένα μουσικό έργο και οδηγούμε τους μαθητές να παρατηρήσουν και να ξεχωρίσουν στοιχεία όπως η μελωδία, ο ρυθμός, η δυναμική, η ενορχήστρωση. Επίσης διακρίνουμε διαφορετικά είδη και στυλ μουσικής, τα τοποθετούμε γεωγραφικά, ιστορικά και τα συνδέουμε με ιστορικά γεγονότα, όπως και με άλλες τέχνες. Εκτός από τα χαρακτηριστικάτου ίδιου του μουσικού έργου και της ερμηνείας του, παρατηρούμε τί συναισθήματα ή σκέψεις μας προκαλεί.
Συνοπτικά, η μουσική ακρόαση συμβάλλει στην:
- Ανάπτυξη ακουστικής αντίληψης. Διάκριση μελωδικών και ρυθμικών μουσικών στοιχείων, διαφορετικών ηχοχρωμάτων και μουσικών οργάνων, ενορχήστρωσης, καθώς και χαρακτηριστικών όπως η δυναμική ή το τέμπο.
- Εξοικείωση με διαφορετικά μουσικά είδη. Δεν περιοριζόμαστε σε ένα είδος μουσικής, παρά επιλέγουμε από ένα ευρύτερο ρεπερτόριο, συγκρίνοντας διαφορετικά έργα. Ένα πολύ σημαντικό βήμα, μέσα από τις μουσικές ακροάσεις, είναι να διευρύνουμε τους μουσικούς μας ορίζοντες.
- Διαθεματική ματιά. Μεταξύ άλλων, οι ακρκοάσεις προσφέρουν έδαφος για να αναφερθούμε στη σχέση της μουσικής τόσο με την ιστορία, όσο και με τις άλλες τέχνες, όπως ο χορός, η ζωγραφική, η αρχιτεκτονική, η μόδα.
- Αυτοπαρατήρηση. Τι επίδραση έχει στο σώμα και στα συναισθήματά μας αυτό που ακούμε; Ποια είναι η εμπειρία μας, αλλάζει, και σε τι βαθμό, όσο εξοικειωνόμαστε με τους κώδικες της γλώσσας της μουσικής;
- Ανάπτυξη κριτικής σκέψης και αισθητικής. Δεν χρειάζεται να πούμε και πολλά για αυτό. Η γνώση σε συνδυασμό με την εμπειρία, οδηγεί σε βαθύτερη κατανόηση, ικανότητα περιγραφής και αξιολόγησης ενός έργου, καλλιτέχνη ή μουσικού κειμένου.
Πώς πραγματοποιούνται οι μουσικές ακροάσεις;
Οι μουσικές ακροάσεις είναι ένα ολόκληρο κεφάλαιο. Αρκεί, όμως, να γίνει το πρώτο βήμα, και σιγά-σιγά ανοίγει η όρεξη!
Ξεκινήστε από είδη και έργα μουσικής που ενδιαφέρουν εσάς, καθώς αυτά είναι που μπορείτε να περιγράψετε και να “ζωντανέψετε” στους μαθητές σας. Φυσικά τα έργα θα πρέπει να είναι κατάλληλα για την ηλικία των μαθητών.
Όσον αφορά στο δημοτικό, μπορείτε να ξεκινήσετε από έργα – σταθμούς του κλασσικού ρεπερτορίου, όπως π.χ. “Ο Πέτρος και ο Λύκος” ή “Το καρναβάλι των ζώων” ή να διαλέξετε έναν συνθέτη όπως ο Μότσαρτ ή ο Βιβάλντι, με μελωδίες που όλοι αναγνωρίζουν. Στο τέλος του άρθρου μπορείτε να βρείτε μια λίστα με ενδεικτικές προτάσεις που περιέχουν πληροφορίες, επιλογή βίντεο και δραστηριότητες. Επίσης μπορείτε να πάρετε ιδέες από το κανάλι “Η ώρα της μουσικής”.
Πριν την ακρόαση δίνουμε το πλαίσιο, όσον αφορά τα μουσικά, ιστορικά, γεωγραφικά χαρακτηριστικά, και στη συνέχεια φροντίζουμε να είναι κατάλληλες οι συνθήκες: απερίσπαστοι, σε όσο το δυαντόν πιο ήσυχο περιβάλλον. Προγραμματίζουμε να έχουμε στην συνέχεια κάποιο χρόνο για συζήτηση, ή ένα ερωτηματολόγιο που ο καθένας θα απαντήσει ατομικά, προκειμένου να συζητηθεί αργότερα. Σε αυτήν την περίπτωση μπορούμε να δώσουμε στους μαθητές μας συγκεκριμένους διαδυκτιακούς συνδέσμους, ή λέξεις-κλειδιά, ώστε να έχουν την δυνατότητα να επαναλάβουν, αν θέλουν, την ακρόαση στο σπίτι.
Τέλος, μπορούμε να συνδυάσουμε την ακρόαση με μια μουσικοκινητική δραστηριότητα, αν αυτό ταιριάζει, όπως έναν χορό ή body percussion.
