March Alla turca (τουρκικό εμβατήριο). Γιατί ονομάζεται έτσι αυτό το κομμάτι για πιάνο, που με τον παιχνιδιάρικο χαρακτήρα του βρίσκεται ανάμεσα στα πιο αγαπημένα έργα κλασικής μουσικής παγκοσμίως;
Ταυτότητα έργου
Τίτλος: Alla Turca
Συνθέτης: Wolfgang Amadeus MOZART (Αυστρία)
Χρονολογία:1783
Είδος: Το τρίτο μέρος (Allegretto) της σονάτας για πιάνο Νο.11, σε ΛΑ μείζονα.
Επίσης το κομμάτι χαρακτηρίστηκε ως “εμβατήριο” (March), δηλ. ο ρυθμός του έχει χαρακτήρα που στοχεύει στο να συντονίσει τον βηματισμό περισσότερων ανθρώπων.
Οι τουρκικές στρατιωτικές μπάντες στην Ευρώπη
Ο Μότσαρτ (1756-1791) έζησε σε μια εποχή όπου τέχνες όπως η μουσική και η ζωγραφική, αλλά και η μόδα της εποχής στην ενδυμασία ή την αρχιτεκτονική ήταν επηρεασμένες από την Ανατολή….δαβάστε περισσότερα εδώ.
Όσον αφορά την μουσική, οι τουρκικές στρατιωτικές μπάντες των Γενίτσαρων (Janissarie) που πέρασαν από την τις ευρωπαϊκές μητροπόλεις έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση στους βιεννέζους (ένας από τους οποίους ήταν και ο Μότσαρτ): ο έντονος ρυθμός των εμβατηρίων, η ένταση και οι χρωματιστές στολές ενέπνευσαν τους ευρωπαίους συνθέτες, που προσπάθησαν να μιμηθούν τον ήχο τους. Έτσι, μεταξύ άλλων, πολλές από τις συνθέσεις τους ονομάστηκαν “τουρκικά εμβατήρια”.
Turkish stop
Ακολουθώντας τη μόδα, οι κατασκευαστές μουσικών οργάνων προχώρησαν συχνά σε αντίστοιχες επεμβάσεις: στο πέρασμα από τον 18ο στον 19ο αι. (περίπου το 1800, δηλαδή) σε πολλά πιάνα βιεννέζικης κατασκευής προστέθηκαν πεντάλ συνδεδεμένα με 2-3 κύμβαλα, παράγοντας ένα εφφέ που μιμείται ήχους κρουστών, σαν αυτούς που έδιναν τον βηματισμό σε μια τούρκικη μπάντα. Το πεντάλ αυτό ονομάστηκε “Turkish stop” ή “στρατιωτικό” stop. Οι μεταγενέστερες εκτελέσεις του Alla Turca λένε πως παίζονταν συχνά σε τέτοια πιάνα.
Λίγα λόγια για το κομμάτι
Το Alla turca είναι το τρίτο μέρος της 11ης σονάτας για πιάνο. Η σονάτα είναι ένα έργο που συνήθως ολοκληρώνεται σε τρία μέρη: το πρώτο είναι γρήγορο, το δεύτερο κάπως πιο αργό και το τρίτο πάλι γρήγορο.
Ο Μότσαρτ έδωσε στο τρίτο μέρος της σονάτας τον χαρακτηρισμό “Alla turca” (εμβατήριο σε τουρκικό στυλ). Το μέρος αυτό είχε τέτοια επιτυχία που συχνά παρουσιάζεται σε συναυλίες και ηχογραφήσεις ανεξάρτητο από τα υπόλοιπα μέρη της σονάτας.
Η δομή “rondo”
Η λέξη rondo (κύκλος) συμπληρώθηκε αργότερα στον τίτλο, μάλλον όχι από τον συνθέτη. Έχει να κάνει με τη δομή του έργου, όπου τα μουσικά θέματα… κάνουν κύκλους! Πράγματι, αν ακούσεις προσεχτικά θα παρατηρήσεις πως τα μελωδικά θέματα του κομματιού επανεμφανίζονται, όπως όταν ακολουθώντας έναν κύκλο ξαναπερνάμε από το ίδιο σημείο.
Αν ομάσουμε κάθε θέμα με ένα γράμμα και ακολουθήσουμε την σειρά που εμφανίζονται τότε σχηματίζεται το παρακάτω σχέδιο:
Α (x2) – Β (x2) – Γ (x2) – Δ (x2) – Ε – Δ – Ε – Δ – Γ – Α – Β – coda (επίλογος)
Παρακάτω, στις Δραστηριότητες – φόρμα rondo, με τη βοήθεια μιας καρτέλας μπορείς να βάλεις τα μέρη του έργου στη σειρά ακούγοντας ταυτόχροντα το κομμάτι.
Θέμα Α
Θέμα Β
(στην κατάληξή του χρησιμοποιεί μέρος του Α)
Θέμα Γ
(έτσι γραμμένο ώστε να μοιάζει πως συνοδεύεται ρυθμικά από ένα τύμπανο που συντονίζει τα βήματα της παρέλασης)
Θέμα Δ
Θέμα Ε
Coda (επίλογος)
Άκου!
Βίντεο 1 – Μια πρώτη ακρόαση
Άκου μια φορά το κομμάτι και παρατήρησε τον ρυθμό που δίνει την αίσθηση του βηματισμού, και τη δομή του κύκλου, τις φράσεις που ξανακούγονται μέσα στο έργο.
Βίντεο 2 – Glenn Gould
Ο Glenn Gould υπήρξε ένας πολύ σπουδαίος πιανίστας από τον Καναδά. Άκου τη δική του ερμηνεία. Τι παρατηρείς σε σχέση με το tempo (ταχύτητα) και τον ήχο;
Βίντεο 3 – Ολόκληρη η σονάτα
Εδώ ο Daniel Barenboim, επίσης πολύ σπουδαίος πιανίστας και μαέστρος, παίζει όλη τη σονάτα στην οποία εντάσσεται το Alla turca. Το πρώτο μέρος είναι επίσης αρκετά γνωστό και έχει και αυτό μια ιδιαίτερη δομή: αποτελείται από παραλλαγές ενός θέματος.
Βίντεο 4 – … για ορχήστρα ξύλινων πνευστών
Μια πολύ όμορφη μεταγραφή για ξύλινα πνευστά από την Βασιλική Φιλαρμονική Ορχήστρα της Στοκχόλμης. Το μουσικό όργανο στην εισαγωγή είναι το αγγλικό κόρνο.
Βίντεο 5 – Μια διασκευή
Το Alla turca λίγο διαφορετικό, από την διάσημη κινέζα πιανίστα Yuja Wang.
Βίντεο 6 – …και άλλη μία!
Κιθάρα και gypsy jazz εμπνευσμένη από τον Μότσαρτ!
Ο Μότσαρτ
Μάθετε περισσότερα για τον συνθέτη και το έργο του.
Δραστηριότητες
Φτιάξε το παζλ απαντώτας στις ερωτήσεις για να δεις μια αναπαράσταστη του Μότσαρτ με τον πατέρα και την αδερφή του.
Ψαλίδισε τις καρτέλες και συμπλήρωσε τα γράμματα στα αντίστοιχα σχήματα. Στη συνέχεια άκου προσεχτικά το κομμάτι και βάλε στη σειρά τις καρτέλες ανάλογα με τα θέματα που ακούς.
Κάνε κλικ εδώ για το PDF με τις καρτέλες που μπορείς να εκτυπώσεις.
Παρτιτούρα – PDF
Η παρτιτούρα του Alla turca σε αρχείο PDF. Το αρχείο προέρχεται από την βάση δεδομένων IMSLP.
Αν σου άρεσε ό,τι διάβασες και άκουσες, μπορεί να σε ενδιαφέρουν επίσης:
