Το τραγούδι και η μουσική εκπαίδευση σίγουρα δεν αποτελούν τα πιο σημαντικά αντικείμενα προσοχής στον πλανήτη αυτή τη στιγμή. Είναι, όμως, ζωτικής σημασίας για όσους εκπαιδευτικούς και μαθητές εμπλέκονται – οι τελευταίοι συνήθως με μεγάλη ανυπομονησία – στο “μάθημα της μουσικής”…
… και, αν μη τι άλλο, μικροί και μεγάλοι δίνουμε ραντεβού κάτω από – ακόμα πιο – αντίξοες, πλέον, συνθήκες.
Το “Μέσα απ’το τραγούδι” άλλοτε μέσα σε μια αίθουσα μουσικής, άλλοτε περαστικό από τάξη σε τάξη και από μικρόφωνο σε μικρόφωνο, εδώ και αρκετούς μήνες αφουγκράζεται και επεξεργάζεται τα νέα δεδομένα.
Και ενώ η διασπορά επικίνδυνων ιών “χτυπά κόκκινο” κάποιοι δουλεύουν ασταμάτητα προκειμένου να συνεχιστεί η διασπορά ενός ωφέλιμου μικροοργανισμού με το όνομα ΑΓΑΠΩ ΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ. Η παραγωγή προτάσεων και υλικού διδασκαλίας αστείρευτη από κάθε πλευρά, καθώς εκατοντάδες εκπαιδευτικών κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν.
Βασικά εφόδια η οργάνωση, η ευελιξία και η καλή διάθεση.
Ξεκινάμε!
Ημερολόγιο
Ούτως ή άλλως απαραίτητο, στην πραγματική ή στην εικονική τάξη. Διδάσκουμε σε εκατοντάδες μαθητές. Άλλοι τους γνωρίζουμε ήδη ονομαστικά, έχοντας την τύχη να τους έχουμε μαθητές από παλαιότερες χρονιές. Άλλοι δεν πρόλαβαμε καλά-καλά να αποτυπώσουμε όχι μόνο τα ονόματα, αλλά ούτε καν τις φατσούλες (βλ. μάσκες).
Και στις δυο περιπτώσεις απαραίτητο να κρατάμε σημειώσεις την ώρα της διαδικτυακής συνάντησης: ποιοι παρακολουθούν και τι τελικά ειπώθηκε και έγινε στο μισάωρο της επικοινωνίας με τα παιδιά; Οι συνθήκες είναι πρωτόγνωρες και μετά από λίγες ώρες το ποιος, πού, πότε, τι θα είναι πια αρκετά θολό στη μνήμη μας. Οι σημειώσεις είναι απαραίτητες για να μας διευκολύνουν στην επόμενη συνάντηση, στην οποία ενδεχομένως η σύνθεση της ομάδας να είναι διαφορετική, μέχρι όλοι να προσαρμοστούν.
Φωνή: η προσωπική σφραγίδα
Κάθε φωνούλα με κάποιο τρόπο πρέπει να ανοίξει το μικρόφωνο και να ακουστεί. Θα είναι μια φράση από ένα τραγούδι; Η απάντηση σε κάποια ερώτηση; Δεν έχει και τόση σημασία προς το παρόν. Αυτό που προέχει είναι να μη χαθεί η συνοχή της ομάδας, η παρουσία του καθενός να είναι αισθητή.
Βοηθά να έχουμε κοντά μας τη λίστα με τα ονόματα των παιδιών και να βάζουμε κάποιο σύμβολο δίπλα στο όνομα του καθενός που παίρνει τον λόγο, ελέγχοντας κατά τη διάρκεια της συνάντησης να υπάρχει ισορροπία και να μην μας ξεφύγει κάποιος.
Φυσικά δεν παραλείπουμε πού και πού να ανοίξουμε όλοι μαζί τα μικρόφωνα για να ακουστεί ένα τραγουδάκι, ένα ρυθμικό σύνθημα ή ό,τι άλλο θέλουμε. “Ασύγχρονα” αλλά με χαμόγελα!
Τραγούδι
Δεν σταματά ποτέ! Τα τραγούδια είναι η κινητήριος δύναμη του μαθήματός μας.
Γενικά χωρίζονται σε δύο ομάδες: αυτά που τραγουδάμε για να γνωρίσουμε το ρεπερτόριο ή να παρουσιάσουμε σε κάποιες εκδηλώσεις, και αυτά που προσφέρονται για να μας μυήσουν στο μουσικό αλφάβητο και τη μουσική γραφή και ανάγνωση.
Συνήθως το τραγούδι μας, όπως κι αν ξεκινήσει, καταλήγει ομαδικό. Είναι αυτό που ενώνει την ομάδα. Τι μπορεί να γίνει, όμως, σε περιόδους σαν αυτή, όπου τεχνικά αυτό φαίνεται αδύνατο;
Όσον αφορά τα τραγούδια της πρώτης ομάδας, προς το παρόν μια είναι η λύση: αρχικά μικρόφωνα κλειστά, τραγουδάμε όλοι πάνω στον τόνο και τον παλμό που θα δώσει ο δάσκαλος. Το πολύ-πολύ λίγο ζέσταμα πριν, αλλά δεν μπορούμε να έχουμε και μεγάλες απαιτήσεις. Στο τέλος, ανοίγουμε τα μικρόφωνα και τραγουδάμε όλοι μαζί, για να έχουμε να θυμόμαστε!
Αν θέλουμε να κάνουμε μια επανάληψη ρυθμομελωδικού υλικού που έχουμε ήδη διδάξει, ή και να πάμε παρακάτω εφόσον η συμμετοχή των παιδιών μας το επιτρέπει, τότε πάμε στα τραγούδια της δεύτερης ομάδας και τα πράγματα γίνονται διαφορετικά:
Η/Ο δ. τραγουδά και πάνω στη φωνή του ο καθένας με κλειστό μικρόφωνο μιμείται και ακολουθεί. Το περισσότερο που μπορούμε να κάνουμε, για να έχουμε μια εποπτεία του κουρδίσματος και του ρυθμού, είναι να ακούσουμε τα παιδιά ένα-ένα. Δεν επιμένουμε στην τελειότητα, ο στόχος είναι να κρατήσουμε την επαφή με ό,τι έχουμε ήδη ξεκινήσει να δουλεύουμε.
Και εδώ δεν χάνουμε την ευκαιρία να ακουστούμε όλοι μαζί στο τέλος!
Ακροάσεις
Η χρήση του διαδικτύου ανοίγει ένα παράθυρο ακόμα προς τη μουσική. Ευκαιρία να μπουν ακόμα περισσότερες μελωδίες σε κάθε σπίτι.
Το ζητούμενο είναι να ανοίξει ο μουσικός ορίζοντας των παιδιών και να γνωρίσουν πως οι επιλογές τους είναι πολύ περισσότερες από αυτές που προσφέρονται καθημερινά από τα media. Διαφορετικά είδη, μουσικά όργανα, πολιτισμοί… οι πηγές μας είναι πλέον αστείρευτες!
Δραστηριότητες που αναπτύσσουν την ενεργητική ακρόαση προσφέρονται για το διαδικτυακό μάθημα. Η δουλειά που έχει γίνει ήδη στην τάξη μπορεί να τις υποστηρίξει: το μελωδικό και ρυθμικό υλικό που γνωρίζουμε μας βοηθά να κατανοήσουμε τα μουσικά θέματα που ακούμε.
Δίνουμε κίνητρα στα παιδιά για μουσικές εξερευνήσεις και τα καθοδηγούμε με κάθε τρόπο στην ενεργητική ακρόαση.
Η φωνή και το τραγούδι, κι ας είναι λίγο αδικημένο αυτόν τον καιρό, θα είναι πάντα πιστοί βοηθοί.
Μουσική και μουσικοί
Η περίοδος αυτή μας δίνει μια ακόμα ευκαιρία να μιλήσουμε στα παιδιά για τους επαγγελματίες που παράγουν τη μουσική που ακούμε. Η καραντίνα δεν επηρρεάζει μόνο εμάς, τη σχολική κοινότητα, αλλά και τους μουσικούς που σε κανονικές συνθήκες παίζουν σε ορχήστρες ή άλλα μουσικά σύνολα, κάνουν πρόβες, δίνουν συναυλίες και ηχογραφούν.
Βρίσκουμε τρόπους να θίξουμε σε κάθε μάθημα τη σχέση της μουσικής με τους ανθρώπους που εργάζονται για αυτήν: τους καλλιτέχνες, τους τεχνικούς, και ένα σωρό άλλες ειδικότητες. Η αναφορά, π.χ., σε εκδηλώσεις που παλαιότερα γινόταν ζωντανά και τώρα πραγματοποιούνται διαδυκτιακά έχει διπλό όφελος: αφενός μπορεί να είναι αποκαλυπτική για τη συνειδητοποίηση της αλυσίδας της μουσικής δημιουργίας, αφετέρου είναι μια άμεση πρόσκληση για συμμετοχή και παρακολούθηση των online εκδηλώσεων και παραγωγών από όλη την οικογένεια!
Κι όμως, η μουσική που για εμάς συχνά σημαίνει ξεκούραση, διασκέδαση, χαρά, συχνά απαιτεί κόπο, πειθαρχία και σκληρή δουλειά μέχρι να φτάσει στα αυτάκια μας!
Ας μην ξεχνάμε πως ένας από τους βασικούς στόχους του έργου μας είναι να διαμορφώσουμε ακροατές!
Ευκαιρίες
Τα εργαλεία που μας προσφέρονται αυτήν την περίοδο – της εξ αποστάσεως διδασκαλίας – αποτελούν πρόκληση για να ανανεώσουμε το ρεπερτόριό μας: καινούρια θεματολογία όπως π.χ. ιστορίες, ενδιαφέρουσες βιογραφίες, οργανογνωσία, τέχνη, βιβλία, κλπ., ανοίγει νέα πεδία από τα οποία μπορούμε να αντλήσουμε ό,τι μας ενδιαφέρει να μεταφέρουμε στους μαθητές μας.
Δεν χρειάζεται μεγάλος εξοπλισμός, εφαρμογές που δεν ξέρουμε αν είναι εύχρηστες από όλους και μεγαλεπίβολα σχέδια: τα ήδη υπάρχοντα υλικά – όπως τα σχολικά βιβλία, τα τετράδια και ο τρόπος με τον οποίο δουλεύαμε μέχρι τώρα – μπορούν να αποτελέσουν μια κοινή για όλους βάση πάνω στην οποία θα βρούμε μια αφορμή για να περάσουμε στο θέμα που έχουμε επιλέξει. Ένα απλό βίντεο που θα έχουμε φροντίσει να αποθηκεύσουμε στον υπολογιστή μας για να μην “τρώει” περιττά δεδομένα αρκεί. Πόσοι από εμάς είχουν την ευκολία να προβάλλουν σε κάθε μάθημα ένα βίντεο όπου μια εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις;
Κορονοδωράκια
Ουδέν κακόν αμιγές καλού:
Ο νέος ιός είναι ό,τι πρέπει για να αποστασιοποιηθούμε για λίγο από την προετοιμασία εθνικών και άλλων εορτών, που πολλές φορές ετοιμάζαμε εις διπλούν. Κακά τα ψέμματα, ακόμα και αν είχαμε κάποιες φορές την ευκαιρία να δουλέψουμε δημιουργικά για αυτές, ένα διάλειμμα χρειαζόταν! Όσο για τις φωνητικές χορδές, ας εκμεταλλευτούμε τις συνθήκες για να τις ξεκουράσουμε όσο γίνεται. Η σιωπή προς το παρόν είναι πολύτιμη!
